Irak Başbakanı Nuri El Maliki’nin önderliğindeki Bağdat’taki merkezi hükümetin hem Kürdistan Bölgesel Hükümeti (KRG), hem de Sünniler ile arasındaki ilişkiler son zamanlarda oldukça gergin. Kendisi Şii olan Başbakanı Nuri El Maliki’nin birçok çevre tarafından “diktatörel” olarak tanımlanan tavrı sadece Kürtleri değil, Sünnileri de epeyce rahatsız etmekte.

Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarik Haşimi’nin Maliki hükümeti tarafından 2005 ile 2011 yılları arasındaki yüzü askın terör eyleminden sorumlu tutulup, gıyabında ölüm cezasına çarptırılması ve de önce Irak Kürdistan’ına sığınıp, ordan da Türkiye’ye gitmesi kamuoyu tarafından yeterince bilinmekte.

Fakat Sünnilerin Maliki ile yaşadıkları tek sorun bu değil. Merkezi hükümetin 20 Aralık tarihinde Irak Maliye Bakanı Rafi El İsavi’nin evine ve çalışma ofisine baskın düzenleyip, korumalarını ve yardımcılarını gözaltına almaları da var olan rahatsızlığı iyice arttırmış vaziyette. Sünniler hafta boyunca Maliki hükümetine karşı yapıkları gösteriler ve kendisini “ülkeyi mezhep çatışmasına doğru götürüyor” şeklindeki eleştirileri gün geçtikçe daha yüksek sesle dile getirilmekte. Zaten İsavi de bu saldırılar sonrası yaptığı açıklamada Maliki’yi “kanunlara ve anayasaya saygı göstermeyen” birisi olarak sert bir şekilde eleştirmesi de gözlerden kaçmayan bir durum.

Irak’taki Sünnilerin en etkili isimlerinden biri olan Başbakan Yardımcısı ve Irak Ulusal Diyalog Cephesi lideri Salih El Mutlak da her ne kadar Tarik Haşimi olayında fazla ses çıkarmasa da, Rafi El İsavi’ye karşı yapılan operasyon sonrasındaki rahatsızlığını yüksek sesle dile getirdi. Maliki’yi uyaran Mutlak, El İsavi’nın tutuklanan koruma ve yardımcıları ile ilgili yasama ve tarafsız makamların soruşturmayı takip etmelerine izin verilmezse, kendi bloğunun siyasal süreçten tamamen çekileceği tehdinde bulundu.

Sünnilerin Şii Maliki hükümetine karşı olan tepkileri artarak devam etmekte. Dün yani 28 Aralık Cuma günü binlerce Sünni, günlerdir Anbar ilinde düzenlenen gösterilere destek olmak amacıyla Tikrit, Musul, Felluce, Ramadi ve Samarra da Maliki hükümetine karşı rahatsızlıklarını dile getirmek ve haksız yere tutuklandığını iddia ettikleri Rafi El İsavi’nin yardımcılarının serbest bırakılması için sokaklara döküldüler.

Sünnilerin bu gösterilerde İran bayrakları yakıp, Tahran aleyhine slogan atmaları ve Maliki’yi İran ’ın adamı diye suçlamaları da ayrıca vurgulanması gereken önemli ayrıntılar.

Maliki’nin ve Irak’ın geleceğinin ne olacağı elbette ki belli değil. Ama birçok çevre Irak’ta devam eden siyasi gerginliğin en büyük galibinin Mukteda El Sadr olduğuna inanmakta. Bu konuda kendisiyle görüştüğüm, Irak ve Kürdistan Bölgesi hakkında oldukça güvenilir bir kaynak olan gazeteci Balen Salih de böyle düşünen insanlardan bir tanesi. Salih’e göre Maliki iktidarda kaldıkça Mukteda El Sadr’in Bağdat’taki etkinliği her gecen daha da artmakta. Salih, geçtiğimiz aylarda Maliki’yi güvensizlik oyuyla düşürme planları yapan muhaliflerin başarısızlığının başlıca nedeninin yine Sadr olduğuna inanmakta. “Maliki’ye güvensizlik oyu vereceğini açıklayan Sadr, İran’da Maliki’nin de katılımıyla Hukuk Devleti İttifakı’yla yaptığı görüşmeler sonucunda güvensizlik oylaması için desteğini çekti ve grubundaki hiç bir milletvekili dilekçeyi imzalamadı” diyor, Salih. İleriki dönemlerde Maliki’ye karsı benzer girişimler olduğu takdirde en karlı çıkacak kişinin yine Mukteda El Sadr olacağına inanan Kürt gazeteci, Maliki muhaliflerinin Sadr’a ilerde kurulacak hükümetin başının kendi grubundan biri olacağı sözünü ve iki çok önemli bakanlık koltuğu verdiklerini iddia etmekte. Mukteda El Sadr’ın her iki tarafla da müthiş bir oyun oynadığını dile getiren Salih, bu sayede de Irak’lı siyasi grupların suçlu ve sabıkalı bir üne sahip Sadr’ı önemli, vatansever bir şahsiyet haline getirdiklerini öne sürmekte.

Biraz da Washington’un Irak’taki sorunlara bakışına değinirsek, devam eden gerginliğe yönelik Amerikan yönetimin pek de yüksek sesle bir tepki vermediği gözlenmekte. Bu duruma neden olan en büyük etkenlerden bir tanesi, 31 Aralık’a kadar anlaşma sağlanamaması halinde ülkeyi bekleyen “mali uçurum” tehlikesi. Obama yönetimi bütün yoğunluğunu bu konuya bağlamış durumda. Ayrıca, yılsonu oluşu, Senato ve Temsilciler Meclisi’nin birçok üyesinin seçilememe ve emeklilik nedeniyle değişecek olması da bu sessizliğe yol açan diğer nedenler. Şunu da hatırlatma da fayda var ki mevcut Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un görevini bırakacağını açıklaması ve yerine Senatör John Kerry’nin aday gösterilmesi nedeniyle de Obama yönetiminin Irak’taki gerginlik ve diğer bazı diş politika konularındaki sessizliğinin ana nedenlerinden bir tanesi.

Aslında bu saydığımız tüm etkenlere rağmen Washington’un Nuri El Maliki’ye karşı bir rahatsızlığı olduğu biliniyor. Irak Başbakanı’nın Kürtleri ve Sünnileri dışlayan, tek merkezci yaklaşımı hem hükümet çevreleri hem de think-tank’lar tarafından sürekli dile getirilmekte. Maliki’nin Tahran’a olan bağlılığı ve İran ‘ın mevcut hükümet üzerinden Irak’ta her geçen gün daha da etki sahibi olması burada da çok rahatça dillendiriliyor. Ayrıca, Maliki hükümetinin Washington’un isteğine rağmen Irak hava sahası üzerinden uçan İran uçaklarını denetlemeyi ret etmesi de Obama yönetimini rahatsız eden bir başka husus çünkü Amerikan yönetimi bu uçakların Suriye Devlet Başkanı Basar Esad’a silah götürdüğüne inanmakta.

Obama yönetimini rahatsız eden çok önemli bir başka neden de Maliki’nin Ekim ayında Moskova’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le imzaladığı 4,2 milyar dolarlık silah antlaşması. Her ne kadar bu antlaşma yolsuzluk iddiaları nedeniyle askıya alınsa da, Maliki’nin iptal kararının Washington’un baskısı sonucu aldığını düşünenler de az değil.

Başkan Obama’nın diş politika ve özellikle de Ortadoğu siyasetine yönelik eleştiriler gittikçe artmakta. Irak Başbakanı Nuri El Maliki’nin ülkeyi hem Sünnilerle mezhep çatışmasına, hem de Kürtlerle etnik çatışmaya götürebilecek, kapsayıcı olmayan, tek taraflı politikalarına karşı daha etkin bir tutum almaması son zamanlarda önemli basın ve düşünce kuruluşları tarafından daha yüksek bir sesle dillendirilmekte. Obama yönetiminin “Maliki’ye baskı yapıp, onu İran’a muhtaç bırakabilecek bir yaklaşımdan ziyade, yaptıklarına mümkün olduğu kadar göz yumayım” şeklindeki siyasetinin daha ne kadar süreceği merak konusu.

Sırf istikrarı korumak adına, ülkedeki birçok etnik ve dinsel grupların tepkisi çeken, Irak’taki tüm güvenlik ve istihbarat kurumlarını elinde tutup, bu kurumları kendisi gibi düşlenmeyen muhaliflerine karşı çekinmekten sakınmayan, Nuri El Maliki’ye hak ettiğinden daha fazla destek sunan Obama yönetiminin daha ne kadar bu siyaseti sürdüreceğini kestirmek kolay değil. İyimser düşünenlerin dileği o ki yeni Başkan Obama’nın Ocak ayındaki yemin töreninden sonra resmen başlayacağı ikinci döneminde daha etkin bir Ortadoğu siyaseti izlemesi; Irak’ta Nuri El Maliki’ye, Suriye’de ise Basar Esad’a karşı daha sert bir tutum alması ve daha etkin bir politika yürütmesi.

http://www.ilkehaber.com/yazi/nuri-el-maliki-ve-irak-6365.htm

20 Aralık 2012 Perşembe

Mutlu Çiviroğlu

Amerika halen geçen Cuma günü meydana gelen silahlı saldırının şokunu yaşamakta.  Connecticut eyaletine bağlı Newtown kasabasındaki Sandy Hook İlkokulu’nda 28 kişinin öldürülmesiyle sonuçlanan silahlı saldırı, halkın Kristmıs yani Noel heyecanını ve geleneksel hazırlıkları da büyük oranda dondurdu.

Bilindiği gibi, bu korkunç saldırıyı gerçekleştiren Adam Lanza, okula gitmeden önce kendi annesini öldürmüş, daha sonra da saldırıyı gerçekleştirmiş ve en sonunda da intihar etmişti.

Amerika’da 21 yaşını dolduran herkes kendini savunmak için, yaşadığı eyalette federal hükümet tarafından ruhsatlı bir yetkili satıcıdan yasal olarak ateşli silah kullanma ve taşıma hakkına sahip.

Bu durumun yasal kaynağı ise Amerikan Anayasası’na 15 Aralık 1791 tarihinde eklenen “Second Amendment” yani II. Değişiklik maddesi. Bu madde şu şekilde: “Özgür bir eyaletin güvenliği için düzenli bir milis gücü zorunlu olduğundan, halkın silah bulundurma ve taşıma hakkı ihlal edilemez.”

Bu değişik, yorumlara açık, muğlak madde, başını Ulusal Silah Derneği’nin (NRA) çektiği ve silah hakkını ateşli bir şekilde savunan, muhafazakâr gruplar tarafından anayasanın bireysel silah bulundurma ve taşıma hakkını garanti altına aldığı şeklinde yorumlanmakta. Ulusal Silah Derneği’nin milyonlarca üyesiyle, çok güçlü siyasal ve ekonomik nüfusa sahip olduğunu ve Washington’da çok etkin olduğunu belirtmekte fayda var.

Buna karşılık, silah kontrolünü savunan, liberal gruplar ise, bu maddenin, yazıldığı 1791 tarihi göz önüne alınarak yorumlanması gerektiğini, bu nedenle de bireysel anlamda değil de kolektif anlamda eyaletlere kendi güvenliklerini sağlamaları için düzenli bir milis gücü oluşturmak amacıyla halkın silah bulundurma ve taşıma hakkı olduğunu dile getirmekteler. O dönemlerde düzenli bir ordunun varlığından pek de söz edilemeyeceği için, yapılan bu değişikliğin düzenli bir milis gücü’nü kastettiği, bu gruplar ve daha birçok tarihçi ve anayasa uzmanı tarafından dile getirilmekte.

Ancak, 70’li ve 80’li yıllarda yükselen modern muhafazakâr hareketin etkisiyle ve güçlü silah lobisi RNA gibi örgütlerin çalışmalarıyla, II. Değişiklik Maddesi’nin geleneksel yorumu bir kenara bırakılıp, “bireylere silah bulundurma ve taşıma hakkı” tanıdığı şeklindeki yorum güç kazandı ve ülkedeki hâkim görüş olmayı başardı.

Muhafazakar ağırlıklı, Amerika Yüksek Mahkemesi’nin 2008 yılındaki tarihi “District of Columbia v.Heller” kararı da II. Değişiklik maddesi’nin daha önceki mahkeme yorumlarının aksine “bireylere silah bulundurma ve taşıma hakkı” verir şeklinde yorumlaması da silah savunucularını iyice güçlendirdi.

Amerika’da artık sıradan bir hale gelen bu tür silahlı saldırıların son kurbanlarının 20’sinin küçük çocuklar oluşu kamuyoundaki tepkiyi ve üzüntüyü iyice arttırmış durumda.

Bu nedenle de silah edinmenin ve kullanılmasının kontrol edilmesinin gerekliği üzerine tartışmalar da artmış durumda. CBS Televizyonun 14-16 Aralık tarihleri arasinda yaptığı bir kamuoyu araştırmasında silah kontrolü yasasına desteğin, geçen ilkbahardan bu yana % 18’lik bir artış göstererek, son 10 yıldaki en yüksek seviyesine çıktığı görülmekte. 18 Aralık günü açıklanan bu anketin sonuçlarına göre Amerikan toplumunun % 57’si mevcut silah kontrolü yasalarının daha da katılaştırılması konusunda hemfikir.

Başkan Barack Obama’nın bireysel silahlanmaya karşı olduğu biliniyor. Ancak Obama şimdiye kadar çok güçlü olan silah lobisine karşı pek de ses çıkartamadı. Fakat Newton kasabasındaki saldırının yarattığı kamuoyu tepkisi ve gittikçe büyüyen  silah kontrolünün güçlenmesi konusundaki halk desteğini kullanmak isteyen Başkan Obama sesini oldukça yükseltmekte. Pazar günü saldırının olduğu Connecticut eyaletinde yaşamını yitirenlerin ailelerini ziyaret ettiği sırada yaptığı konuşmada, Başkan Obama “benzer bir trajedinin tekrar yaşanmaması için elindeki tüm yetkileri kullanacağını” belirtti.

Kamuoyunda popüler bir kişiliğe sahip, New York Belediye Başkanı Michael Bloomberg de bireysel silahlanmanın sınırlandırılmasına ilişkin tartışmalara katılarak, Başkan Obama ve Kongre’ye bu tür saldırıları önlemek için acil bir eylem planı ortaya koyma çağrısında bulundu. Kongredeki Demokratlar da bireysel silah kullanımının sınırlandırılması için çalışmalara başlamış durumdular. Bu amaçla Kaliforniya eyaleti Senatörü Dianne Feinstein önderliğinde yeni bir tasarı hazırlandığı bilinmekte. Bununla birlikte Cumhuriyetçi Parti saflarından Demokratların tasarısına destek konusunda fazla bir ses çıkmasa da, eskisi gibi ateşli bir savunuculuk da gözlenmiyor.

Elbette ki bu konunun yakın zamanda bir çözüme kavuşması pek de kolay değil. Çünkü RNA ve silah lobisi o kadar güçlü ki, birçok Temsilciler Meclisi ve Senato üyesi onlara karşı bir tavır takınmaktan sakınıyorlar. Her silahlı toplu öldürme  olayından sonra bireysel silahlanmanın sınırlandırılması tartışmaları yapılmakta ama bu tartışmalar ne yazık ki sonradan unutulup gitmekte. Şimdiye kadar 28 kişinin ölümüne sebep olan Sandy Hook İlkokulu saldırısı  konusunda bir açıklama yapmayan ve eleştirilerin odak noktası haline gelen Ulusal Silah Derneği, NRA’nin tavrı da merakla beklenmekte.

Fakat görünen o ki silah savunucuları, bireysel silahlanmanın sınırlandırılması yerine, daha fazla silahlanıp, herkesin kendisini silahla savunması gerektiğini söylemekteler. Hatta o derece ileri gidiyorlar ki okuldaki öğretmenlerin bu tür saldırıları önlemek için silah bile taşıması gerektiğini savunanlar televizyonlarda boy göstermekteler. Öbür taraftan ise silah karşıtlarının sesi de gün geçtikçe yükselmekte ve yeni ölümlerin olmaması için yoğun bir çalışma devam etmekte. Bugün yani Çarşamba günü kamuoyuna yansıdığı gibi Başkan Obama yardımcısı Joe Biden’ı ki kendisi silah kullanımının sınırlandırılması cabalarının en etkin isimlerinde bir tanesi, bu konuda yürütülecek cabaları yürütmesi için görevlendirdi.

http://www.ilkehaber.com/yazi/amerikadaki-okul-saldirisinin-yarattigi-sok-ve-silahlanma-sorunu-6293.htm