Rojavali Kürt gazeteci Xemgîn Çîyayî ile Rojava’nın Dêrîk’e şehrine ulaşan Ezidilerin durumunu görüştük

***

Son birkaç gündür Kürt Ezidiler IŞİD’in vahşice saldırılarına maruz kalıyorlar. Birçok kişinin orda mahsur kaldığı, aç ve susuz bir şekilde bekledikleri bilgisi geliyor. Bazıları Rojava’ya sığınmayı başarabildiler. Siz de Dêrîk’e, Rojava’ya sığınan bu insanları görmeye gittiniz. Dêrik’ten neler aktaracaksınız bize, Rojava’ya sığınan Ezidilerin son durumu ne?

Son üç gün içerisinde Şengal’deki IŞİD saldılarından kaçıp kurtulabilen birçok Ezidi Rojava’ya sığındı. Çoğu Tilkoçer tarafından Rojava’ya geçiyorlar, bazıları da Ceza tarafından geçiyorlar. Birçok kişi daha bir sürü Ezidi’nin dağların arasında mahsur kaldığını söylüyor. Çocuklarının katledildiklerini, kadınlarının tacize uğradıklarını belirtiyorlar. Gerçekten de kaçıp kurtulan insanlar da çok zor durumdalar, suya, gıdaya ve tıbbi malzemelere ihtiyaçları var. Yaşam kaynaklarının hemen hemen hepsinden yoksunlar. Özel arabasıyla kaçıp kurtulabilenler zaten Rojava’ya sığınıyorlar. Bu imkânları olmayan insanlar da yürüyerek Rojava’ya ulaşmaya çalışıyorlar. Sınıra ulaşınca da bayılıp düşüyorlar. Çünkü sınıra ulaşana kadar yaklaşık 40-50 km yürüyorlar. Ki çoğu çıplak ayakla kaçmış durumda, her şeyi bırakıp kaçmışlar.

Yürüyerek 40 50 km kaçan bu insanların sağlık durumları ne peki? Yaralılar var mıydı?

Son üç gündür Suriye – Irak arasındaki sınırda diyelim, çok şiddetli çatışmalar yaşanıyor. Özellikle de Mahmudiye ve Rabia şehirlerinde, Şengal’e uzanan yere kadar çok şiddetli çatışmalar var. Şengal’de kalan insanlara telefon ile ulaştık, Pêşmerge, YPG ve HPG’nin birlikte ortak bir güç oluşturduklarını söylüyorlar. Bu güç Şengal taraflarında dört bir yandan savaşıp saldırıları püskürtmeye çalışıyor. Bu şekilde dağlarda mahsur kalan yaklaşık 15000 kişi için Rojava’ya sığınabilecekleri bir yol açılacak. Şengal yakınlarındaki köylerde de birçok insan mahsur kalmış, top ve silah seslerinden dolayı dışarı çıkamıyorlardı. YPG o köylere ulaştı ve bu insanları Rojava tarafına geçirmeye çalışıyor. Bunun için de her saat başı beş altı araba ya da yürüyerek yüzer kişi Rojava’ya ulaşıyorlar.

Rojava Kürtleri çok zor şartlar altında oraya ulaşan insanlara nasıl yardım ediyorlar?

Cezire Kantonu ilk günden beri bu işleri takip edecek özel bir grup oluşturmuş. İnsanlar ve hükümet iki şekilde yardım ediyorlar: Birincisi kaçan insanlara araba temin ediliyor, Tirbêsipî, Qamişlo, Dêrik’te arabası olan herkes sınıra gidip bu insanlara yardım ediyorlar. Kaçan insanlar nereye yerleşmek isterlerse onları oraya götürüyorlar. Eğer isterlerse Dêrik’teki Newroz Kampı’na götürüyorlar, yine Güney Kürdistan’a dönmek istediklerinde de Sêmalka’daki sınır kapısına götürülüyorlar. İkincisi de bu insanlara su ve yemek gibi temel yaşam malzemeleri temin edilmiş durumda. Yine hükümet kimi uluslararası yardım kuruluşları ile de ortak çalışmalar yürütülmeye çalışıyor.

Hangi ulusları yardım kuruluşları bunlar?

Bunlardan biri Uluslararası Yardım Komitesi (IRC) diğeri de Uluslararası Yardım ve Kalkınma Teşkilatı (IRD). Özellikle Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü de sağlık konusunda her türlü hizmeti yapıyor. Yine yerel kuruluşlar da her türlü imkânı sağlamaya çalışıyor, Kürt Kızılayı’nın ambulansları da her tarafta hazır konumda bekletiliyor. Tilkoçer ve diğer bölgelerde yaralılara hemen ilk müdahaleyi yapmak için tüm hazırlıklarını tamamlamış bulunuyorlar.

Peki, kaçıp kurtulan Ezidiler arasında gezerken neler gözlemlediniz? Onlarla neler konuştunuz, neler hissettiniz?

Onlara birçok soru sormaya çalıştım fakat birçoğu konuşmaktan çekiniyor. Saldırıları, kalanları, ölenleri öğrenmeye çalıştım ama ‘’ne söylesek de bir anlamı yok’’ deyip kısa kestiler. Bir şekilde konuşturmaya çalıştığımız insanlar da ne yazık ki Peşmerge’nin savaşmadığını söylediler. Daha ilginci savaşmak için Peşmergelerden savaşmak için silah istediklerini fakat Peşmergelerin silah vermediğini belirttiler. Yine onların aktardığı bilgilere göre Peşmerge saldırılardan iki gün önce onların elindeki silahlara da el koymuş. Sadece köylerde ve dağlarda kalan insanların silahları ellerinde kalmış. Genel olarak oradan kaçan Peşmerge güçlerine karşı büyük bir tepkileri vardı. Yine 50 yaşlarında bir adam ağlayarak Peşmergeden savaşmak için silah istediğini fakat Peşmergenin silah vermek yerine ona silah doğrulttuğunu ve alınan bir kararla oradan ayrıldıklarını söylüyordu.

Birçok defa Rojava Kürtlerinin Irak Kürdistan’ına doğru gittiklerini gördük, bu sefer tam tersi bir şey oldu. Rojava halkı Ezidi Kürtleri nasıl karşılıyor?

Bugün ne kadar anlatsak da gördüğümüz şeyin net bir fotoğrafını çekemeyiz. Birçok defa Kürt güçleri arasında çeşitli anlaşmazlıklar oldu. Rojavalı yaralıların Güney Kürdistan’a geçmesine izin vermiyorlardı. Birçok defa sınırı kapattılar, en son da hendek kazdılar. Bugün öyle yapanlar kaçmak için kendileri o hendekleri kapatmak zorunda kaldılar. Rojava halkı, özellikle de Tirbêsipî’deki halk kucak açtı onlara, çünkü orada da Ezidiler yaşıyor. Şengal’den gelen 400-500 kişiyi evlerinin kapılarını açtılar. Tirbêsipî’den Dêrik’e kadar her yerde herkes kardeşlerini iyi karşılıyor, yardım ediyor. Su getiren, buz getiren, karpuz getiren, kimin gücü neye yetiyorsa herkes bir şeyler kaçıp kurtulan bu insanlara sunuyor. Yine gözlemlediğim bir şey de insanlar kaçarken arabası bozulan Ezidilerin arabalarını kendi imkânlarıyla tamir etmeye çalışıyorlardı. Gerçekten bu Kürt milletine yakışan yardımseverlik ve konukseverlik, gerçek Kürt ruhunu bu dayanışmada görmek mümkün.