Bûyerên li Afganistanê li Amerîka çawa tên nirxandin? Gelo Amerîkî ji Îraq û Sûrîyê jî hêzên xwe derxînin? Me di programa ‘Ji Washingtonê’ de ev mijar û hin mijarên din nirxandin. #Afghanistan #Rojava #Syria
Category Archives: ekonomi
Bernama ji Washington mijarên giring yên rojeva Amerîka û yên…
Bernameya “Ji Washingtonê” mijarên giring yên rojeva Amerîka, yên girêdayî herêmê û Kurdan dinirxîne, bi taybetî mijarên wek gotara Serok Biden ya şerê dijî COVID-19 û berevanîya ji cureya nû ya Delta.Bername herwiha behsa helwesta Amerîka ya derbarê Rêvebirîya Xweser ya Bakur û Rojhilata Sûrîyê û hewildanên naskirina navnetewî ya wê rêvebirîyê û #hashtaga taybet bo wê helmetê şîrove dike.
Gazeteci Mutlu Çiviroğlu: ‘Biden yönetimiyle Türkiye’yi zor günler, Kürtleri yeni fırsatlar bekliyor’
Amerika’da tartışmalı Trump dönemi nihayet sona eriyor. Biden ve ekibi 20 Ocak’ta görevlerine başlarken, yeni süreçten Türkiye ve Kürtler’in beklentisi de oldukça fazla.
Amerika’da yaşayan gazeteci Mutlu Çiviroğlu’na göre, Biden yönetimiyle Türkiye’yi zor günler, Kürtleri ise yeni fırsatlar bekliyor.
Türk Silahlı Kuvvetleri denetiminde Suriye Milli Ordusu (SMO) adı altında birleşen grupların son günlerde Suriye Demokratik Güçleri (SDG) denetimindeki Ayn İsa kentine yönelik saldırıları giderek artıyor.
TSK’nin bölgeye yönelik yeni bir askeri harekât başlatacağıyla ilgili değerlendirmeler artarken, dünyada olduğu gibi Rojavalı Kürtlerin de gözü kulağı bir nevi Amerika’da.
3 Kasım başkanlık seçimlerini kazanan Joe Biden, Trump’ın seçim sonuçlarını günlerce kabul etmemesi üzerine başlayan tartışmalar, ABD tarihinde ilki de beraberinde getirdi. 5 Ocak gününde ABD kongresi Trump taraftarları tarafından basıldı, olaylar çıktı.
Amerika demokrasi tarihine kara bir leke olarak geçen olayların ardından Trump’a yönelik tepkiler artarken, diğer yandan Biden’in yeni başkanlığı onaylandı. Biden ve ekibi 20 Ocak’ta artık resmen ABD’nin yönetimini devralacak.
ABD’de yaşanan gelişmeler kuşkusuz Türkiye kadar Kürtler tarafından da yakından takip ediliyor.
Yankılar’ın konuğu Amerika’da yaşayan gazeteci Mutlu Çiviroğlu’ydu. Gazeteci Civiroğlu ile Amerika’da son günlerde yaşananları, Biden ekibiyle olası Türkiye ilişkilerini, Rojavayı ve Kürtleri neyin beklendiğini masaya yatırdık.
“Amerika Türkiye’den müttefik gibi davranmasını isteyecektir. Bunu yaparken yeri geldiğinde sert olacaktır. Çünkü Biden’ın açıklamaları da biraz Erdoğan’ın anladığı dil şeklinde olduğu anlayışı var. Türkiye buna karşı büyükelçisini değiştirdi, olumlu mesajlar vermeye çalışıyor. Eğer gerçekten müttefiklik kavramına uygun faaliyetler olmazsa Türkiye için zor günler bekliyor diyebiliriz. Tabi, Türkiye’nin hala resmen Amerika’nın müttefiki olduğunu da unutmamamız gerekiyor. Amerikan’ın Türkiye ile ilişkilere önem verdiğini unutmamız lazım. Her iki ülkenin ekonomik ve askeri ilişkiler var. Trump, S-400 yaptırım konusunda sonuna kadar yaptırımları bekletmişti. Biden başkanlığındaki yönetim bu konuyu takip edecektir. S-400 meselesi Amerikan devletini çok rahatsız etmiş durumda. Türkiye’nin bu konuda bir çözüm bulması lazım. Ya resti çekip satmıyorum ya da S-400’leri elinden çıkarması lazım. Bunun ara formülü yok. Şimdiye kadar Trump Kongreyi oyalamıştı. Bu opsiyon da artık kalmayacak. Türkiye’nin S-400 konusunu netleştirmesi gerekiyor.
Kongre’nin herhangi bir konuda mutabık kalması çok zor ama Türkiye’ye ceza konusunda her iki parti de hemfikir olmuştu. Türkiye’nin cezalandırılması ve yaptırıma maruz kalmamışı gerektiği her iki tarafından da çabasıyla geçmişti. Bunun hayata geçirilmemesi nedeni Trump-Erdoğan arasındaki özel ilişkiden dolayıydı. Kongre’nin yaptırım kararları yeni dönemde yeri geldiğinde uygulanacaktır. Biden çok daha sert olacaktır. Türkiye ve Erdoğan’ın yaptıkları konusunda daha sert tavır takınacağını söylüyor zaten.
Yeni yönetim Türkiye’den net bir tutum isteyecektir. Türkiye’yi S-400’ler konuda çok zor günler bekliyor. Buradaki hava böyle.
Biden ile birlikte Amerika’nın Suriye, Irak, Afganistan’daki varlığı, Almanya, Polonya, küresel varlığı daha net hala gelecek. Amerika tekrar NATO- BM tekrardan önceki rolüne dönüş yapacaktır.
Biden’in kendisi Türkiye çok iyi tanıyan bir siyasetçi. Kürtlerle ilişkileri var. Irak Kürdistan Bölgesiyle ilişkileri iyi, oraya gitmişti. Kürtlere sempatisi olduğu biliniyor. Hatta ‘Kürtlerin tek dostu dağlar değil, biz de dostuz’ diye açıklamaları var. İrlandalı geçmişini sahiplenen biri.
Biden’ın yönetiminde Ulusal güvenlik danışmanı, Dışişleri Bakanı ve en son Brett McGurk’un da ulusal güvenlik ekibinde Orta Doğu ve Kuzey Afrika Koordinatörlüğünden sorumlu olacağı bilgisi de geldi. McGurk Kürt kamuoyunun yakından bildiği sevdiği bir isim.
Tüm bunları bir araya koyduğumuzda, hem Türkiye ve Erdoğan’ı hem Türkiye’deki Kürt sorunun önemini bilen, Suriye’deki Kürtlere önem biçen, Irak Kürdistan bölgesindeki Kürtlerle ilişkileri olan bir yönetimi göreceğiz. Bu da Kürtler açısından birtakım fırsatlar doğuruyor.
Washington karar mekanizması, dünya siyaseti için önemli bir adres. Kürtler buradaki varlıklarını güçlendirdikleri taktirde buradaki siyasete etki etme şansı da olabilir. Bu yeni hükümet çünkü Kürtleri tanıyor, biliyor. Biden yönetimiyle Amerika askerlerin Rojava’daki varlığı netleşecektir. Eğer Kürtler varolan fırsatları kullanabilirlerse askeri ilişkiyi diplomatik siyasi ilişkiye dönüştürme potansiyeli yakalayabilirler. Bu kendi durumlarına bağlı. Türkiye ile ilişkiler mevcut haliyle devam etmeyeceği için Kürtlere fırsat doğuruyor. Hem Biden hem de Biden ekibinden kendilerini tanıyan insanların olmasından dolayı Kürtler açısından avantajlı fırsatlar doğurabilir. Bu da Kürtlerin bu fırsatları kullanacak araçları yakalamasına bağlı.
Di Bin Rêvebirîya Trump yan Biden de Sîyaseta Derve ya Amerîka Wê Çawa Be û Bandoreke Çawa li Ser Kurdan Bike?
لە ڕێبەرایەتی ترامپ یان بایدن سیاسەتی دەرەوەیی ئەمەریکا چۆن دەبێت و چۆن کاریگەری لەسەر کورد دەبێت؟
Pênc Roj Berî Hilbijartinên Amerîkî Lênerîneke Giştî
Mutlu Çiviroğlu: ABD, tarihindeki en önemli seçime hazırlanıyor
BasNews – ABD’nin 3 Kasım 2020 seçimleri dünya siyasetini etkilemesi bakımından bütün kesimler tarafından ilgiyle takip ediliyor.
Seçimlerde, Demokratların adayı Joe Biden’ın mı yoksa mevcut Cumhuriyetçi Başkan Donald Trump’ın mı seçileceği konusu ABD’nin iç ve dış siyasetinin şekillenmesi bakımından önemini koruyor.
Kürtler de ABD siyasetinin doğuracağı etkilerinden en fazla etkilenen halk olma bakımından bu seçime odaklanmış durumda. Donald Trump’ın Irak ve Suriye politikasızlığı nedeniyle Kürdistan Bölgesi ve Rojava Kürdistanı oldukça olumsuz etkileri oldu. Bu nedenle Kürtler çok ağır bedeller ödemek zorunda kaldı.
VOA’dan deneyimli gazeteci ve analizci Mutlu Çiviroğlu ile 8 Kasım 2016 yılı seçimlerinin 3 Kasım 2020 seçimlerinden farkını, adayların başarma şansını, ABD kamuoyunun beklentilerini, ABD seçimlerinin dünya, Ortadoğu ve Kürtlere etkisini konuştuk.
ABD’deki 3 Kasım 2016 seçimleri ile 3 Kasım 2020 seçimleri arasında ne gibi benzer ve farklı durumlar söz konusu?
8 Kasım 2016 seçimlerinde ABD tarihinde ilk kez bir kadın başkan adayı oldu. Bu seçimde ikinci defa bir kadın başkan yardımcı adayı olacak. Yine ilk kez hem siyahi hem göçmen olan birisi başkan yardımcısı adayı oluyor. Bunların dışında ABD’deki birçok siyasi gözlemciye göre bu seçim ABD tarihindeki en önemli seçimlerden birisi olacak. Çünkü buradaki en önemli husus Başkan Trump ve ekibi devam edecek mi, etmeyecek mi? Yine adayların her ikisi de ileri yaşta insanlar. Hem Trump’ın hem de Biden’in yaşları epey ileride. Dolayısıyla seçilecek başkan ABD tarihindeki en yaşlı başkanı olacak.
“ABD’de seçimler konusunda anket şirketleri de dahil uzman analistler temkinli yorumlarda bulunuyorlar”
8 Kasım 2016 seçimlerinde Trump bütün anketlerin aksine başkan seçildi. Son ana kadar Hillary Clinton’un seçileceğine kesin gözüyle bakılıyordu. Ama sonuç herkesi yanılttı. Şimdiki anketlerde de her ne kadar Biden önde görünüyorsa da netleşmiş hiçbir şey yok. Anket şirketleri de dahil uzman analistler temkinli yorumlarda bulunuyorlar. Adeta sütten dili yanan, yoğurdu üfleyerek yer misali. 2016’da sütten dili yananların sayısı epeydi. Şu an genel anlamda ele aldığımızda bir belirsizliğin söz konusu olduğunu söyleyebilirim.
“Yapılan anketlerin büyük çoğunluğunda Biden yüzde 5 ile 10 arasında değişen bir farkla önde görülüyor”
Yapılan anketlerin büyük çoğunluğunda Biden önde görülüyor. Yüzde 5 ile 10 arasında değişen bir fark olduğu belirtiliyor. Ama işte ABD seçim sisteminin çoğunlukla hiçbir alakası olmadığı için oy sayısı ne kadar fazla olursa olsun kazandığın delege sayısı eksik olduğunda seçimi kaybediyorsun. Yakın seçimde Hillary Clinton, Trump’tan çok fazla oy aldı ama kazanan delege sayısı az olduğu için başkanlığı kaybetti. Ve ABD’de var olan eyaletlerde kırmızı eyaletler Cumhuriyetçileri simgelerken, mavi Demokratları simgeliyor.
“ABD seçimlerinde pembe eyaletler sonucu belirliyor”
Seçim savaş alanı olarak kabul edilen 10 civarındaki pembe eyalet ise ABD’deki seçim sonuçlarını belirliyorlar. Bu pembe eyaletler içerisinde en belirleyici olanı da Florida eyaleti. ABD seçim sistemindeki diğer önemli bir fark, diyelim ki siz herhangi bir eyalette tek bir oyla farkla bile kazandıysanız oradaki bütün delegeleri siz kazanmış oluyorsunuz. Örneğin; Florida’daki delege sayısı 29’sa ve siz Florida’da tek bir oyla farkla kazandıysanız, 29 delege sandalyesinin hepsini siz kazanmış sayılıyorsunuz. ABD seçim siteminin bütün dünya ülkelerinden böylesine farklı ilginç bir sistemi var yani. İşte bu nedenle her ne kadar genel seçim istatistiğinde Biden önde görülüyorsa da bu eyalet delege seçim sistemi nedeniyle yarışı kimin kazanacağını şimdiden bilmek mümkün değil.
“Şu ana kadar 56 milyondan fazla insan mektup yoluyla oylarını kullanmış durumda”
Ayrıca ilk kez uzaktan seçim sistemi ya da mektupla oy kullanma yöntemiyle şu ana kadar 56 milyondan fazla insan oylarını kullanmış durumda. ABD tarihinde görülmemiş bir şekilde bu kadar erken ve yüksek katılım oldu demek abartılı olmaz. Çünkü halen seçimlere yaklaşık 8 gün kalmış olmasına rağmen 56 milyon insan posta yoluyla oylarını kullandılar. Yani insanlar 3 Kasım seçim gününü beklemek istemediler.
ABD anket şirketlerinin yaptığı çalışmalara göre, pembe eyaletlerde kim daha fazla önde görünüyor?
Pembe eyaletlerde yapılan anketlere göre Biden’in önde olduğu görülüyor. Özellikle Florida’da Biden’in önde olduğu belirtiliyor. Ama bilindiği gibi bütün anket şirketleri belirli bir yanılma payı bırakırlar. Ama yanılma paylarına rağmen pembe eyaletlerin hemen hemen büyük çoğunluğunda Biden’in önde gittiği görülmekte. Ama işte biraz öncede belirttiğim gibi, 2016 seçimlerinde anketlere göre Clinton pembe eyaletlerin çoğunda öndeydi ama bazı eyaletlerde son anda Trump çok küçük farklarla kazandı ve o eyaletlerin bütün delegelerini almıştı.
ABD’deki 2016 seçimlerine dışarıdan müdahalenin olduğu ve etki edildiği yönünde çokça spekülatif haber yapıldı. Gerçeklik payı var mı? Gerçekten müdahale edile bilinecek bir sistem mi?
Seçimlere dışarıdan müdahale etme imkanı olur mu bilemem ama her ihtimale karşı Amerikan kamuoyunun bu tür ihtimallere karşı çok temkinli hareket ettiği belirgin bir şekilde görülüyor. Birkaç gün önce İranlı bazı hackerlerin bazı girişimlerinin olduğu söylendi. Fakat bütün bunlar karşısında belli bir duyarlılık, tedbir alma ve önüne geçme yaklaşımlarının olduğu net bir şekilde görülmekte. Bunun haricinde genel anlamda hem halk nezdinde hem de sosyal medya bazın da seçimlere katılım konusunda bir teşvik etme kampanyası mevcut. Örneğin Twitter, Facebook, Tik tok vb. sosyal medya kurumları bile insanları seçimlere katılım konusunda teşvik etmek için özel çaba sarf ediyorlar. Özellikle yalan – yanlış ve spekülatif haberlerin yayılmaması için çok ciddi önlemler alınmış durumda.
Trump ya da Biden’in kazanması halinde Ortadoğu siyasetlerinde ne gibi farklılıklar görülecektir?
Trump’ın kazanması halinde mevcut süregelen siyasetin devam edeceğini bekleyebiliriz. Fakat Biden’in kazanması halinde, Obama’nın başkanlığı dönemindeki siyaset ya da ABD’nin klasik Ortadoğu siyasetine dönüşünün olması ihtimali bulunmakta.
Trump yürüttüğü siyasetle ABD’yi yeniden ulusallaştırmaya çalışıyor. Global dünyadan çekilerek Amerika’nın kaynaklarını Amerika içerisinde ve Amerika halkına kullanmayı esas alıyor. Trump’ın bu siyaseti ABD’nin global rolü ile çelişkili ve çatışmalı bir durum yaratıyordu. Oysa Biden kazandığı taktirde, ABD’nin uzun dönem yürüttüğü global siyasete dönüş tekrarlanacaktır. Yani 2’inci Dünya Savaşı’ndan sonraki dünyanın büyük abisi rolüne tekrar geri dönüleceği bekleniyor Biden’le beraber. Dolayısıyla bu siyasi yaklaşım NATO, Avrupa Dünyası, Birleşmiş Milletler vb. yerlerde yine eskisi gibi öne çıkan rolünü oynaması bekleniyor.
“Trump’ın seçilmesi halinde Erdoğan üzerinden yürüyen siyasal ilişki Türkiye açısından devam edecek”
Trump’ın tekrardan seçilmesi halinde, Trump ile Erdoğan üzerinden yürüyen siyasal ilişki Türkiye açısından devam edecek. Yani farklı bir beklentide olmak güç. Ama Biden seçilirse, Biden’İn son dönemlerde Erdoğan’a yönelik açıklamaları ve eleştirileri temelinde, yine Trump’ın geçen sene Rojava Kürdistanı’ndan çekilmeye yönelik aldığı kararlara ilişkin Biden’ın açıklamaları var ve bu açıklamalar temelinde hareket etmesi bekleniyor.
“Biden genel anlamda Kürtleri iyi bilen ve tanıyan bir siyasetçi “
Biden genel anlamda Kürtleri iyi bilen ve tanıyan bir siyasetçi. Yine senatör olduğu dönemlerde Irak’ın 3’e bölünmesini savunan birisiydi. Aynı şekilde Suriye siyasetinde Rojava Kürdistanı’nda Kürtlere karşı yapılanları haksızlık olarak gören bir tavra sahipti. Bu nedenle Biden’in seçilmesi halinde Kürtler açısından bazı beklentilerin doğacağı yönünde yaklaşımlar söz konusu. Ama baştan beridir söylediğim gibi, seçimin kim tarafından kazanılacağını kestiremediğimiz için bu yönlü spekülatif değerlendirmelere girmek istemiyorum. Ama kısaca söylediğim gibi Trump seçilirse mevcut yürütülen siyasete devam edileceği, Biden seçilirse ABD’nin geleneksel siyasetine geri döneceği bekleniyor. Ortadoğu içinde bu böyle, Biden’ın seçilmesi halinde, geri çekilme yerine Ortadoğu’da ki gücünü geliştiren ve perçinleyen bir siyasete tekrardan dönülmesi düşünülüyor.
Önceki seçim süreçlerinde adaylar arasındaki yarışta, dünyanın farklı bölgelerine yönelik siyasi yaklaşımlar yansırdı. Bu seçimlerde bu yaklaşım görülmüyor gibi. Amerikan kamuoyu açısından bu konuda bir netlik var mı?
Doğrusu ABD kamuoyunun gündeminde bu tür konular yok. Buradaki kamuoyu, dışarıdan bakıldığında sanki bütün dünya siyasetiyle ilgileniyormuş gibi algılanıyor ama öyle değil. Oysa Amerika halkının önceliği dünya siyaseti değil. Öncelikleri; örneğin sağlık sigortası, korona virüsten korunmak, işsizlik, ya da ABD sınırları dışına yönlendirilen iş gücünün tekrardan ABD’ye getirilmesi vb. sorunlar Amerikan kamuoyunu ilgilendiriyor. Dış siyaset sanıldığı kadar Amerikan toplumunun gündeminde değil.
“ABD’deki seçmen iç gündeme odaklı”
Bu seçimde bu daha fazla kendisini dayatmakta. Özellikle korona virüs salgınının en fazla ABD’yi vurması, son dönemlerde belirgin bir artış gösteren şiddet olayları, toplumsal gösteriler ve rahatsızlıklar, anayasa mahkemesine yeni bir yargıcın atanması gibi konular Amerikan halkının daha fazla ilgilendiği konular. Zaten mevcut ABD’deki Trump yönetiminin de yıllardır uğraştığı, Amerika halkını kendi kabuğuna çekme siyaseti ile ABD’nin uluslararası siyaseti zaten geriye çekilmişti.
“Trump’ın seçmen tabanı ABD’nin askerleri çekme kararından memnun”
Zaten Başkan Trump’ın açıklamalarını hatırlarsanız, Suriye’den askerleri çekme kararı alırken, neden biz Suriye çöllerinde kendi askerlerimizi bulunduruyoruz demişti. Neden bu kadar para harcıyoruz, bu kadar masraf yapıyoruz yaklaşımındaydı. Aynı mantıkla, Afganistan, ırak ve Almanya’ya da gösterildi. Oradan da askerler için çekilme kararı alındığında yaklaşım aynıydı. Zaten önceki seçim vaatlerinde, başkan olduğu taktirde dışarıda olan bütün askerleri evlerine getireceğini söylemişti ve bunu gerçekleştiriyor. Tabanı da bundan gayet memnun ve mutlu.
ABD’de 3 Kasım tarihinde gerçekleşecek seçimlerde, sonuçların hemen belirlenemeyeceği ve belli bir zamana sarkacağı söylentiler var. Böyle bir durumun yaşanması mümkün mü?
Tabi ki var. Şundan dolayı; ABD’nin birçok yerinde mektupla oy kullanılıyor. Yani 3 Kasım öncesi oy kullanabiliyorsunuz ama seçim tarihi dolmadan sayım işlemine başlayamıyorsunuz. Aynı şekilde oyların açılması ve sonuçların birbirine yakın olması halinde yurtdışından gelen oyların sayımlarının beklenmesi gerekiyor. O nedenle 3 Kasım gecesi hemen sonuçların netleşmeme ihtimali var. Ama diyelim ki bir adayın genel anlamda oy oranı ve delege sandalye sayısı diğerinden belirgin bir şekilde fazla ise zaten aynı gece durum netleşir ama değilse, dışarıdan gelen oylar ve yine sayılmamış diğer oylar netleşmeden belki öbür gün belki de 3 gün boyunca hiçbir aday kazandığını ilan edemeyebilir. Çünkü normal bir seçim ortamı ve yöntemi değil. Yani bugün seçim oluyor, siz gidip oy kullanıyorsunuz ve süre dolduktan sonra sayım başlıyor. Oysa bu seçim sisteminde en son mektuplar gelene kadar bekliyorsunuz ve sayım yönteminde de farklılık oluşuyor. Ama şu ana kadar seçim sistemi güvenliği konusunda ne kamuoyunda ne kurumlar bazında ciddi bir zafiyet olduğuna dair bir durum söz konusu değil.
https://www.basnews.com/tr/babat/643867
Suriye’yi bekleyen ikinci savaş
Suriye’de çatışmalar hafiflerken, yolsuzlukla mücadele, ekonomi ve siyasetin yeniden inşası gibi sorunlar gündeme gelmeye başladı. Bu dönem halk arasında “ülkeyi bekleyen ikinci savaş” olarak tanımlanıyor.
Suriye’nin başkenti Şam (Foto: Arşiv)
Suriye’de çatışmaların hafiflemeye başlaması ile birlikte, uzun vadeli ve köklü yapısal reformlar gerektiren yolsuzlukla mücadele, ekonomi ve siyasetin yeniden inşası gibi sorunlar gündeme gelmeye başladı.
Halk arasında “ülkeyi bekleyen ikinci savaş” olarak tanımlanan bu dönemi DW Türkçe’ye değerlendiren uzmanlar “Suriye’nin kırılgan ve tehlikeli bir dönemin eşiğinde olduğu” konusunda hemfikir.
Suriye içindeki siyasi partilerden biri olan ve savaş döneminde yükselişe geçen Suriye Sosyalist Milliyetçi Parti’den Tarık El Ahmet, “Ülkeyi yıllar süren savaş halinden barış ve huzurun hakim olduğu günlere taşımayı sağlayacak bir sihirli değnek yok ancak (bütün boyutları ile) yeniden imar süreci başladı” dedi.
Carnegie Ortadoğu Merkezi’nden Yezid Sayigh “Suriye’de birçok sorunun çözüm beklediğini ancak mevcut hükümetin politik veya ekonomik konuları çözmek için bir planları olduğunu düşünmediğini” söyledi.
Oklahoma Üniversitesi’nden Joshua Landis ise, yolsuzluktan ekonomi politikasına ve Suriye’ye yönelik yaptırımlara kadar birçok konunun ilişkili olduğuna dikkat çekerek, “Suriye’de durum daha da kötüleşecek” diye konuştu.
Suriye’de resmi evrak temininden hastanede yer bulmaya kadar birçok konuda rüşvet, adam kayırma, kanun dışı uygulamalar neredeyse normal sayılır hale geldi.
Yolsuzluk en önemli sorun
Suriye’nin birçok yerinde devlet kontrolünün kaybolması ile birlikte her türlü ihtiyacı temin ve sevk eden yeni ticaret ağları öne çıkmaya başladı. Resmi evrak temini, okul kaydı yaptırmak veya hastanede yer bulmak, iş bulmak, kanunla ilgili sorunlarda sonuçları lehe çevirmek gibi birçok konuda rüşvet, adam kayırma, kanun dışı uygulamalar neredeyse normal sayılır hale geldi.
Halk arasında çatışmaların sona ermesi ile birlikte yolsuzluğa karşı etkili bir mücadelenin başlatılması, yolsuzluğa karışan kişi veya grupların mahkeme karşısına çıkartılması beklentileri de dile getiriliyor.
Ancak suçlu ile mağdurun karıştığı, mağdurun aynı zamanda suçlu olduğu, yolsuzluk dahil çeşitli suçlara karışanların aynı zamanda devletin yanında savaştığı ülkede beklenen ölçüde bir yargılama sürecinin gerçekleşmesi pek mümkün görünmüyor.
Tarık El Ahmet’e göre, “yolsuzluğa karşı savaşmak terörizme karşı savaşmaktan çok daha zor. Yolsuzluğun kısa sürede yok edilmesi mümkün değil ancak bütün bölgeler devlet kontrolüne girdikçe ve kamu kurumları çalışmaya başladıkça aşamalı olarak azalması mümkün.”
Joshua Landis ise, yolsuzluğun birçok Ortadoğu ülkesi gibi Suriye’nin de on yıllardır çözemediği bir sorun olduğuna dikkat çekti.
Suriye’deki sistemi “bütün bölgede olduğu gibi yönetim güvenlik ve istikrar sağlar, halk politik haklarından vazgeçer, soru sormaz” şeklinde tanımlayan Landis’e göre, Suriye’ye yönelik yaptırımların da etkisiyle “her işin masa altında halledildiği yolsuzluk üzerine kurulu, şeffaflığın olmadığı bir sistem inşa edildi.”
Landis yolsuzluğun adam kayırma, liyakat yerine şahıslara/gruplara sadakat gibi kişisel çıkarları öncelikli gören ve devletin birçok kurumunu saran yapısal bir sorunlar ağı haline geldiğini söyledi.
Yeni model ne olacak?
Suriye’de ayaklanma öncesi dönemde dışarıya kapalı, tek partili ve sosyalizme benzer bir sistem uygulanıyordu.
2000’li yılların ortasında ekmekten mazota kadar birçok ihtiyacın devlet tarafından sübvanse edildiği bu sistemden neo-liberal bir sisteme geçiş hamlesi başladı. İç üretimin yeterli düzeyde desteklenmemesi, Suriye bankaları üzerindeki yaptırımların yatırımların önünü kapatması, devlet kurumlarında ve siyasi yapıda yeni politikalara ayak uyduracak şekilde yapısal dönüşümün sağlanmaması gibi nedenlerle yeni sistem denemesi başarısız oldu.
Ekonominin savaş öncesi canlılığına kavuşması “en zor konu”. (Foto: Şam’da bir çarşı / Arşiv)
Bu sonuç en sert etkisini ekonomide gösterdi. Sübvansiyonlar başta olmak üzere sosyalist sisteme göre devletin üstlendiği destekler devlet bütçesinde giderek büyüyen bir yük olmaya başladı. Yerel üreticiler zayıflarken, kısa sürede yüzlerce atölye kapandı ve işsizlik artmaya başladı. Sübvansiyonların azaltılması alım gücünü iyice düşürdü.
Savaş döneminde ise ekonomi, tarım arazilerinin ekilememesi, atölye ve fabrikaların kapanması, vergi toplanamaması, askeri giderler, sanayide kullanılan makinelerden hastanelerdeki teknolojik cihazlara kadar pahalı araç gereçlerin kullanılamaz hale gelmesi, binlerce aracın çalınması veya hurda hale gelmesi, yüzlerce kilo altının ve malın bulunduğu çarşıların yağmalanması gibi birçok darbe aldı. Yine iş insanları dahil yüz binlerce insanın servetlerini ülke dışına çıkarması, Suriye lirasının dolar karşısında 10 kat zayıflaması da ekonomiyi sarsan faktörler arasında.
Kalifiye kadrolarını büyük ölçüde kaybeden ve beyin göçü de veren Suriye’de yeni dönemde ekonomi politikası dahil nasıl bir modelin uygulanacağı belirsiz. Bu durum siyasi yapının dizaynından mültecilerin dönüşüne kadar birçok sorunu da doğrudan etkiliyor.
Yeni bir modelin geliştirilmesinin mümkün olmadığını savunan Landis, “Eski sistem çöktü ancak yaptırımlar nedeniyle yeni bir sistem bulunması da çok zor. Bu nedenle eski sistemle devam etmek zorundalar. İnsanları sessiz tutmak ve otoriter uzlaşmayı (güvenlik ve istikrara karşı demokrasiden feragat) korumak için daha fazla şiddet kullanacaklar” dedi.
Yezid Sayigh de Suriye’yi ölmeyen ama kendini nasıl iyileştireceğini de bilmeyen hasta şeklinde tanımlayarak, “Eski sistemi kullanmaya devam edecekler. Politik davranışlarını değiştirmek istemiyorlar. Hâlâa güvenlikçi müdahalelere güveniyorlar. Rejim hayatta kalacak ancak çok kırılgan ve ekonomik açıdan iflasın eşiğinde ve zorluklar devam edecek” diye konuştu.
Ekonominin yeniden inşası mümkün mü?
Ekonominin yeniden inşasını “en zor konu” diye tanımlayan Tarık El Ahmet’e göre yol, elektrik, su gibi öncelikli ihtiyaçların giderilmesi çalışmaları birkaç yıl önce başladı. Yine Halep ve Şam başta olmak üzere binlerce atölye ve fabrika da açıldı ancak yaptırımlar bu süreci yavaşlatıyor.
Joshua Landis, Suriye’de sadece çatışmaların bittiğini ve ekonomi yoluyla savaşın sürdüğünü söyledi. ABD ve Batı ülkelerinin Rusya ve İran’a zarar vermek ve Beşar Esad’ı düşürmek için yaptırımları kullandığını savunan Landis, “Suriye’nin yeniden inşa edilmesi gerekiyor ki mültecilerden kurtulabilsinler ama ABD, Fransa, İngiltere hiçbir ülke yeniden inşa etmek istemiyor. Ancak bu cezalar Suriyelilere. Suriyeliler savaşta kaybettiler, şimdi barış döneminde de… Rejim (Esad yönetimi) ne derse kabul edecekler” dedi.
Suriye’deki petrol çıkarma çalışmaları (Foto: Arşiv)
Petrol bölgeleri kimin?
Suriye’deki petrol kaynaklarının bir kısmı Suriye ordusunun bir kısmı da ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) elinde.
SDG ve YPG kontrolündeki bölgelerin geleceğinin belirsizliği, petrol kaynaklarının idaresi ve gelirin kullanımı gibi konuları da etkiliyor.
Yine bu bölgelerde, Türkiye’nin desteklediği Afrin ve çevresinde ve Suriye ordusunun kontrolündeki kısımda farklı idari-finansal ve eğitim sistemleri uygulanıyor.
Bir süredir SDG’nin elindeki bölgede bulunan gazeteci Mutlu Çiviroğlu, genel olarak sokakların ve çarşıların hareketli olduğunu ancak ihtiyaçların Irak Kürdistan’ından veya Cerablus-Bab hattı üzerinden Türkiye’den sağlandığını söyledi.
Çiviroğlu, “Gelen her mal 3-4 el değiştirerek ulaşıyor. Her el değiştirdiğinde fiyat da artıyor. Mazot gibi temel ihtiyaçlar sübvanse ediliyor. Yine askeri (YPG-SDG ve polis gücü Asayiş) ve sivil memurun maaşları genelde petrol kaynaklarından sağlanıyor. Üretim yok, tüketim var ve bu sürdürülebilir değil” dedi.
Ekonomi başta olmak üzere birçok sorunun acil çözüm beklediği Suriye’de yeni dönemi sahada çekişen ABD-Rusya-Türkiye ve İran gibi ülkelerin hamleleri de doğrudan etkileyecek gibi görünüyor.
Hediye Levent
https://www.dw.com/tr/suriyeyi-bekleyen-ikinci-sava%C5%9F/a-48044926
Syrian Kurds deny Trump’s claim they sell oil to Iran
Syrian workers fix pipes from an oil well at an oil field controlled by a US-backed Kurdish group in Rmeilan, March, 27, 2018. (Photo: Associated Press)
ERBIL (Kurdistan 24) – Salih Muslim, the former co-chairman of the Democratic Union Party (PYD), denied claims made by US President Donald Trump that Syrian Kurds have sold oil to Iran.
During a cabinet meeting on Wednesday, Trump said he was not happy that the Kurds are selling oil to Iran.
“I didn’t like the fact that [the Kurds] are selling the small oil that they have to Iran, and we asked them not to do it,” the US president stated.
It was not entirely clear whether Trump was referring to the Syrian Kurds or the Kurdistan Regional Government (KRG) in Iraq.
Speaking to Kurdish journalist Mutlu Civiroglu, Muslim rejected the American leader’s claims and said there is only local use of oil by Kurds in Syria.
“I asked our people here in the administration, in the YPG [People’s Protection Units], and the others, and they said there are no sales of oil to any side outside of Syria,” the former PYD head said.
The Syrian Kurds have no borders with Iran to sell oil to them, Muslim added, “there is no way, everybody should know the reality.”
Muslim suggested Trump was referring to “other Kurds” because “Syrian Kurds have no relations with Iran.”
“We have no deal, nor sales of oil [with] them, not at all,” he said. “Maybe others are doing so, but that’s not our business.”
According to Çeleng Omer, a former university lecturer from Afrin with expertise on oil, while Iran produces four million barrels per day (bpd), Syria’s production before the war was 400,000 bpd, which equals 10 percent of Iranian oil production.
According to Omer, oil production in Syrian Democratic Forces (SDF) areas in northeastern Syria is only 50,000 barrels. He said this quantity is “consumed locally by refining it in primitive refineries,” adding that Trump may have “confused the Kurds in Syria, with those in Iraq.”
“There is no border between the Syrian Kurdish region with Iran, and the oil produced in their areas is not enough to satisfy local needs, and the war destroyed a large part of the oil fields” which need to be restored before being exported, Omer explained.
“The oil produced in SDF areas meets the needs of fuel in the domestic market only.”
Nicholas A. Heras, a Fellow at the Center for a New American Security (CNAS), said: “Trump’s statement could mean a couple of things.”
“One, he declassified hitherto classified info about the extent of YPG-Iranian relations in Syria. Or two, he mixed up talking points in his head from an earlier conversation with Turkey about Kurds in Iraq and Syria.”
Meanwhile, Alan Mohtadi, head of T&S Consulting Energy and Security, told Kurdistan 24 he is certain President Trump confused the Syrian Kurds with Kurds in Iraq.
Mohtadi explained that Syrian Kurdistan produces between 30-40,000 bpd, adding that almost all of the oil is used for local consumption.
“They would need to produce three to four times more, get a decent transport route (the border with the Kurdistan Region is tightly controlled), and transport it via trucks to Iran,” he said.
“This is not profitable and logistically almost impossible.”
The KRG announced in November that oil exports to Iran stopped after a new round of US sanctions were enforced.
Editing by Karzan Sulaivany
https://www.kurdistan24.net/en/news/0b078a0a-836e-4564-aaaf-c0d30add8307
Syria tensions ramp up as Assad eyes Afrin
Political tensions are mounting once again in Syria as Damascus prepared to send troops into Afrin, where the Turkish military has launched a large-scale operation against Kurdish militants, the People’s Protection Forces (YPG).
As news of the possible deal between Damascus and the Kurds broke, Turkish Foreign Minister Mevlut Çavuşoğlu warned that no one would stop Turkish troops should Syrian forces enter the enclave, in a barely veiled threat of confrontation. Turkey’s main share index fell on the news.
Turkey, the United States and Russia, as well as Syrian President Bashar Assad and the Kurds, are vying for control of northern Syria, ratcheting up tensions in a seven-year war, after the virtual defeat of Islamic State. The area, home to a mixture of Kurdish and Sunni Arab minorities, is strategically adjacent to Iraq and Turkey, with important oil resources.
Forces loyal to Syrian President Bashar Assad will enter Afrin in the coming hours after reaching an agreement with Kurdish forces, Syrian state media said. Syria woukd also re-establish a military presence along the border with Turkey, which has actively supported a range of armed groups intent on overthrowing Assad’s government, including the Free Syrian Army (FSA), deployed against the Kurds, it said
“If they (the Syrians) are entering to protect the YPG/PKK, nobody can stop the Turkish army,” Çavuşoğlu said at a news conference in Amman, Jordan.
Militants of the Turkish-backed FSA in Syria
Turkey has rejected any talk of Assad retaking the border, saying his government has courted and supported the Kurds against Turkey.
President Recep Tayyip Erdoğan ordered Turkish troops into Syria on Jan. 20, saying an operation was needed to cleanse the area of Kurdish militants allied with the Kurdistan Workers’ Party (PKK), which has fought a three-decade war for autonomy from Turkey at the cost of about 40,000 lives, most of them Kurdish.
Russia, however, is concerned about possible clashes between Turkish and Syrian troops should Syria’s army be deployed, and has approached Turkey to negotiate a possible deal, according to Timur Akhmetov, a journalist and researcher for the Russian International Affairs Council.
The deployment of Syrian troops would come just three days after U.S. Secretary of State Rex Tillerson visited Ankara and agreed with Turkey to set up working groups to deal with differences between the two NATO allies over Syria. Washington has opposed the Turkish incursion, saying it threatens to de-stablise Syria further and hurt the fight against Islamic State (ISIS) — the Kurds are the most powerful allies as the West does battle with the group.
Russian President Vladimir Putin is now “pushing the Assad piece forward” after Ankara and Washington reached the agreement to patch up their relationship, Tim Ash, senior emerging markets strategist at BlueBay Asset Management in London, said on Monday.
Moscow, which has benefited from a closer relationship with Ankara as ties with the U.S. frayed, could now close Syrian airspace to Turkish jets, leaving Turkish troops exposed on the ground, Ash said.
Turkey has broken international law by occupying Afrin after it realised its support for Islamist terrorists flowing across the border from Turkey failed, Bouthaina Shaaban, an aide to Assad, said on Monday, according to Turkish news website Gazete Duvar.
Mutlu Civiroglu, an expert on Kurdish affairs, said the deal between Damascus and the Kurds isn’t done, though may be signed in the coming hours.
Turkey’s main BIST-100 share index fell 0.2 percent to 116,330 points at 3:04 p.m. in Istanbul, reversing earlier gains.
Mark Bentley
https://ahvalnews.com/syria-turkey/syria-tensions-ramp-assad-eyes-afrin
Personal Website of Mutlu Civiroglu 